Viva le dòne: i gh’an da giügà semper föra ca’

Cume giügà semper föra ca’. Nel nos Paeŝ tüti i guardu ‘l balòn. Te pödi vés giun o veg, uperàri o dirigént, sgubòn o fanigutòn, ma una qual squadra te ghe tegni, par quasi per forsa. Tüti donca gavàresu da savè sa vör dì giügà föra ca’, in un camp ch’l’è miga ‘l to, cun la gent ch’la te fis-cia ogni roba che t’fè e che te ciapa a brüte parole. A diferensa del balòn p’rò, ‘due t’sè in ca’ almen ‘na volta sü du, n’l vita de tüti i dì la dòna l’è semper föra. Perché sarà anca vira che da ‘n qual an le robe i èn un pitìn migliuràde, ma la müsica la par cambiàda miga trop. Da quan mund l’è mund, le dòne i’èn semper stai ubligàde a giüga cun le regule d’i òmi.

Chissà perché, ma p’re esempi quasi tüti i mesté i èru duma al maschìl: l’aucàd,‘l dutur, ‘l frütaröl, ‘l mercantìn, l’impiegàd, ‘l sindich, ‘l presidént e un müc de oltri; pensègh un po’ an’ violtri e v’na vegnarà ‘n ment amò cumè. La sulfa, vegia ‘me ‘l bacüc, l’è che n’la storia a le dòne i èn mai stai dai le stésse ucaŝiòn: quèle ubligàde a ‘ndà ‘n cunvént, quèle ubligàde a fa fiöi, quèle che püdèva no vutà o adiritüra ‘ndà a scola; quèle che pöd no, anca incö, ‘ndà a laurà. Semper “no” ‘nsuma! Adés l’è püssé ciar sa vör dì giügà semper föra ca’?

Sensa p’rò ‘ndà trop ‘ndré, l’è assè ripensà ai nosti noni; ansì, a le noste none. Me vegn ‘n ment la vita d’la mia, ch’l’èra nassüda a Casal. Me se ricordi ch’la me cüntèva de quan, amò fiuléta, la ‘ndèva a Milàn a imparà a cüŝì per diventà sartina; la ciapèva ‘l treno, la ‘ndèva e la turnèva ‘n per lé e cume schiscèta la gh’èva duma un öu: sì, un öu. Finìd da ‘mparà (a gratis: vöt anca ‘l stipendi?) e finida la guèra, ‘n’esisténsa a sgubà d’la matina a sira; ‘n ca’ del so òm, me nonu, cui so parenti da servì e anca un po’ da riverì. Tirà sü tri fiöi, fa’ da mangià tri volte al dì, lavà i piati a la trümba ‘n curtil, alter che lavastoviglie, ‘ndà al fos a fa’ i pagni, netà ca’, cürà i vegi e ogni tan, ma propri ogni tan, un qual grassie ‘me ricumpensa. Püssé d’le volte p’rò – pensègh un atimìn, sarà capitad anca a violtri – gh’èra un qual fürbòn ch’el burbutèva: «Ma la pastasüta la sa d’nient»; «La camiŝa l’è stiràda malament». Alter che vulà sgiafe! I èru amò poc. E pö, almén n’le ure morte, un po’ de pace? Un bèl giretìn al bar del paìŝ ‘me i òmi, a beu, giügà a carte e magari bestiemà p’r un sètbèl mancàd? Oà, ŝu a dà ‘na man ‘n curtil o sü a cùŝì. Semper cun la s-cena cucia, Nadal, Pasqua e cumplean cumpresi uviament. In dü parole ‘na santa: laica, s’intend, ma ‘na santa. E ‘me lé milion e milion de altre dòne ‘n gir p’r el mund.

I òmi par ch’i gh’an semper vüd pagüra o i èn semper stai ‘nvidiusi d’le dòne. Ai nosti tempi l’è pü ‘nsì, disarì. Dabon, adés le dòne i fan an’ lur un po’ tüti i mesté: gh’è le aucàde, le duturèsse, le presidentèsse e an’ le pilotesse di aerei. E spés i èn le pussé brave. La strada da fa la par p’rò amò bèla lunga: le regule del giögh i èn semper quèle ‘n sustànsa e ‘l mund par fai amò a imàgin d’i òmi.

A proposit de imàgin, giüst per finì. Sensa ripensà a la pöra Eva e a le parulasse ch’la s’è ciàpada e la se ciapa amò, e sensa vurè scumudà ‘l Padr Etèrn, che ‘l gh’avarà chissà quante robe da pensà, ‘na riflession. E sicume la riva dal cervèl, che propi Lü ‘l g’ha dai, ‘l Se rabiarà miga. Se Lü, ‘me gh’è scrit n’la Bibia, ‘L gh’a fai a so imàgin e sumigliansa, alurà gh’avarés da vés sia òm che dòna, per forsa. O no? E alura perché da semper La ciamém Signur? Alter che giügà semper föra ca’, cara le mè dòne, se p’r i òmi an’ Lü l’è duma òm.

DIZIONARIETTO

vés: essere

fanigutòn: fannullone

gavàresu: avrebbero

giüga föra ca’: giocare fuori casa, in trasferta

pitìn: pochino

cüŝì: cucire

duma: soltanto

oà: macché

s-cena cucia: schiena piegata