Utubor in purtesiòn par la Madòna dal Rusàri VIDEO

ASCOLTA L’ARTICOLO LETTO DALL’AUTORE

Sém in dal més d’la Madòna dal Ruŝari. L’autün da un pò urmài l’è inviàd. La prima dumènica l’è sémpor astai festa granda in burgh par nüm catòlich cudugnìn, e miga ’péna nüm. Un splendur la bèliŝìma statua d’la Madòna, tiràda föra cun fadìga, la smàna prima, da la sò nìŝa in d’l’altàr lateràl d’la césa granda, la purtèvun a spala pr’i stràd cun tant ad banda müsicàl, sulitament quéla ’d Malé c’la dèrvìva al cortéo. Davanti fiöi e fiöle ca j èvun fai la prima cumeniòn in d’l’an, e par tégni ben in fila e urdinàd, i suor ad Santa Cabrini cun la mantèla négra fin ai pé, la scüfia ligàda suta al barbòŝ cla tegnèva al vèl legerìŝim d’urganžìn ricamàd, e i catechìsti chi fèvun dutrìna, la duménica disnà a la césa di frà e pö i cèrghìn bèi nudrigàd cun la vèsta négra néta fin ai pé , la còta bianca stiràda cun l’amìd e una sfilŝa ad prét anca da föra Cudògn cul parvòst in di bèi paramént fin d’l’ucasiòn. Tüt quést prima d’la secunda guèra mundial , cul “prevustòn” Groŝi , tame na cüntèva sü al maèstor Mügiàsca , e sübòt dopu püsè bén amò, cun munsignùr Genàri; e nüm cudugnìn s’èrum sinceramént urguliùŝ e anca un briŝìn süpèrbi, parchè vedèum al nost parvòst vestìd da vésch, ma quésta l’è tüta ’n’altra storia, in ucasiòn dla fèsta dal patròn San Biàŝ! Alura, gh’èr anca pà Napuliòn cun Batìsta ca i parèvun dü gemèli, cui guant biànch e la müda scüra ca i fèvun sèrvìŝi sü l’altàr!Par turnà a l’argumént di rìgh ad prima. disarò anca ca i om anŝiàn i fèvun a gara par stà suta i stangh dal tròn ad légn’ ca sustegnèva la Madòna. Om rubüst e cun anca un qual giùn ad l’uratòri bèi murgiüd ca ’s prenutèvun da un an cun c’l’àltor. Insì tame i quàtor purtantìn par part, cun la müda scura d’la fèsta e i guant biànch , suta ’l baldüchìn ricamàd e cunfeŝiunàd nal ses’cént, cun le frange duràde ca brilèva lüŝénte, a tégn’ i légn a sustégn quarciàd ad v’lüd ruŝ e inciudàd cui ciòd a capéla tunda pür duràda. Ma quésta l’èra la secunda purtesiòn ca’s fèva a Cudògn e miga ’péna chì, parchè gh’èra anca quéla dal Corpus Domini a giügn’.Un’altra bèla gara l’èra quéla spuntànea dla gent ca preparàva, suta i purtòn e föra da l’ üŝ ad cà, sü i stràd indue pasèva la purtesiòn: i altarìn cui fiùr frésch apéna catàd, culuràd e prufümàd, un quàl vàs ad geràni, candìl pìŝ in di candilér, lüstràd cun al sulìn, ben par ben, da le done ’d cà, pruisoriamént spustad – i porta mòcul – da l’alŝàda dal camìn dla cüŝìna e i purtòn, i pugiö (incö as dìs i balcòn) , finéstor e quant’àltor. Al don i s’èrun dài un altor incàrich: i tirèvun föra dal baül le quèrte e i ninsöi ad lìn fin, ricamàd e purtàd in dòta cul matrimòni. Preŝiuŝità ca fèva risàltà la nustrana, miga mai artefàta devuŝiòn religiùŝa. Sémplic’.La fin d’la purtesiòn l’èra in piaŝa granda piéna ’d gent, quand la statua dla Madona o l’ustensòri dal Signur al sustèva sü ’n altar preparàd aposta dad’nans al purtòn d’ingrès e, sü l’ültìn pechìn, al parvost al fèva al fèrvurìn ad circustanŝa. I primi volt senŝa i altoparlànt la vuŝ la gnèva data bèla forta dal prét, pö quand è gnüd al negòŝi d’Enrico e d’la Luisa un bèl impiant l’èra culucàd pruisoriamént pr’i stràd. Incö invèce gh’è i giùn ca porta a tracòla le trumbe culegade da c’l’espèrt ca l’è l’amìŝ Edo, cui micròfun purtàtil, inŝì la gent la pöd cantà e pregà tüt’aséma. La banda la salüdèva la gent , prima da tö sü sachét e barilét e turn à a cà , quand in més a la piàsa Granda la fèva un bèl cuncèrtìn, miga ’péna cun ini e cànt ad cièsa ma anca cun bèi mutìvét alégor intant ca la s’invièva vèrs l’uratori due gh’èra bèle prunt un discrét, a volte anca abundant, rinfrésch preparàd da le màme di uraturiàn.

INVOCAZIONE

Bon dì, màdor mia, pasè par cà mia,
sétèu zù chì e pèrdunè i pecàd ca ho fat mì.
Iutèm e dèm i fòrs ca mi pöda truà rimòrs.
Iutèm e dèm l’avìs, par pudè végn’ cun Vu in Paradìs.

(Buon giorno Madre mia, passate da casa mia, sedetevi qui e perdonate i peccati che ho fatto io. Aiutatemi e datemi le forze che io possa trovare rimorso. Aiutatemi e datemi l’avviso per poter venire con Voi in Paradiso).

DIZIONARIETTO

Sulìn = crema liquida per lucidare

Müda = vestito completo da uomo

Nisa = nicchia

Dota = dote portata in matrimonio

Barbòs = mento

Nudrigàd= accuditi

Murgiud =vispi, svegli

Sfilsa = quantità.