Pürtròp la memòria la s’è un po’ ŝbiadìda

È apéna pasàd el 27 genàr, “Il giorno della Memoria”. L’è una ricurénsa internasiunàl celebràda per ricurdà el 27 genàr 1945 quànd le trùppe d’l’armàta rùssa i èn ‘rivàde a Aushwitz ‘ndùe i àn truàd i urùri del camp de cuncentramént e i àn liberàd i pòchi amò “quaŝi vìvi”. I èn pasàdi utànt’àni e, pürtròp la memòria la s’è un po’ ŝbiadìda e i urùri i pàrun püϋ insì “urùri”. Quést l’è periculùŝ. Bàsta no ricurdà con quàtor ciàcior un dì a l’an, ma tüti i minüti. I ricòrdi i gh’àn da diventà “memoria” ch’la inségna. Gràsie a chi cèrca da tégnla vìva.

A pàrte la “Memòria” d’la Stòria, indispensàbil perché i òmi i gàbiun da vìu el presente e guardà al futuro cun “umanità”, gh’ém da tégn da cünt ànca la “memoria” spìciula de ugnùn. Gh’è pénsi supratüt adès perché i àni i pàsun e quàlche vòlta la fà cilèca. Me son fài curàg e gh’ò scrit ‘na lètera.

Càra memòria, me amìŝa adès non pròpi fedéle. Le distrasiòn i dìventun un po’ tròpe e la facénda la me piàŝ pròpi no. L’è no che te gh’è intensiòn da piantàm del tüt? El fagòt d’le ròbe visüde el divénta sémpor püsè peŝànte e capìsi che s’pöd no tégnol tüt süi spal e n’la mént, p’ro le ròbe püsè impurtànti i van no cancelàde, perché sarés tàme cancelà tòchi d’la nòstra vìta.

Ti, càra memòria, te me sé stài regalàda da quànd son nasüda tàme l’àngelo custòde. Te me prutégi alegeréndo un po’ el me passato, se no i ricòrdi i pödum sufegàm. Tegném da cünt le ròbe bèle e lasém smuntà un po’ i dulùri. ‘Sa diŝot? Püdém fàgla?

Tüt sumàd, nüm dü inséma sém ‘na bèla còppia.

Ò cuminciàd un po’ rabiàda, adès te me sé diventàda quàŝi simpàtica. Te vöri bén, prò, me racumàndi, piàntom no ni pétul.

Mi te deŝmentegarò mài, ti deŝmentegom mài. Ciàu

A propòŝit de ricòrdi st’estàd ò scrit ‘na puéŝìa che ve ripòrti.

PRUFÜMI E CULÙRI

I pasarìn i m’àn dersedàd / bun’ùra stamatìna / cul so gaŝaghé.

Ŝbèrli la finèstra ch’la dà sü l’ort, / m’acarésa ‘na ventàda / d’baŝìlich, sàlvia e roŝmarìn.

Mé gìra la tésta / mé sfrìŝa èl cervèl, / udùri nustràn / culùri da fiülìna: / lavànda ni caséti / mé màma ch’la fà el minéstròn / la ménta sül cumò / èl nònu cul tuscàn.

Mi rìdi e mé spégi: / gh’ò i siréŝ sü i uréc / èl scusalìn fiüràd / i sòcui d’ vernìŝ, / regàl de mé papà.

Mé scurlìsi de bot: / “Dù’ i èn i siréŝ / rùsi ‘m’èl fögh?” / Tìnte smursàde, / un pò d’malincunìa. / ‘Na gùta d’ colònia / un fil de rusét el café èl barbòta / un bisulàn l’è nel furn / ... prufümi d’incö.

Ciau da Madalnìn de Caŝàl!

DIZIONARIETTO

ciàcior: chiacchiere

de bot: di colpo, improvvisamente

dersedàd: svegliato

gaŝaghè: confusione, vocìo

pétul: pasticci

ŝbèrli: spalanco

scurlìsi: scuoto

sfrìŝa: pizzica

tégn da cünt: conservare con attenzione