La giurnàda dal dialèt l’è no apena incö, ma l’è sèmpar. O sèmpor? Da Sena a Casal, cambia tüt

S’ l’è vira, cume l’è vira, che “da la soca salta via la topa”, la giurnada dal dialet par mi l’è no apena incö, ma l’è da sèmpar. E chi ma scüši cui mè soci “de Vori”, che i avaresu dì “da sempor”.

Parchè, sensa andà trop luntàn, tra Vori, Sena e Uspedalèt, tri paišìn ad campagna quaši tacadi da vün cun l’oltar, al dialèt che parlèm nüm, che sem tüti nasüdi in cà cun la levatrice che la rivèva in biciclèta anca se fiuchèva mè Diu la mandèva, l’è no propi istès. Cambia poch, l’è vira, ma chisà parchè, la “a” che sa dröva a Sena, la diventa una “o” a Vori e a Uspedalèt.
Dù paròl cume “sücar” e “nègar”, i diventu “sücor” e “nègor”. E anca a Cašàl, che par num dla Basa l’è la capitàl, i dišu “sücor” e “nègor”. Alura mi, che son nasüd a Sena e sto da quarant’ani a Vori, ma dumandi: ma canda la mè Rušìn, cume goia da parlà in fin di cünti?
Ani fa g’ho durmìd no un para ad not, ma un sabat da sira föra da ceša ho fai dù parol cun Eliša. E gh’è un parchè: Elišìna da giuna la ‘ndèva a balà a Sena, parchè gh’era quatar fiöl (a Vori i dišaresu “quator fiöle”) ad Sena chi vignèvu a fa i cartulìn chi da Baldini. Mentar che Tina e Lena, du fiöl ad Vori, i ‘ndèvu a fa i maièr a Sena. Insuma, titorla midarla, i giun i stèvu no li a cinquantàla: a la duminca i sa truèvu tüti insèma a balà al “Brindisino” e a balà ben, un quidün al s’è fai la muruša!
Ben, Elišìna la ma diš che gh’è no tant da ciapasla: parchè sem tüti nasüdi da part a una stala in due gh’era du vach e un caval. E la g’ha propi aršòn. Ma mi vurèvi truà al parchè a Sena i pàrlu cun la “a”. E al mutìu l’è vün sul: Sena l’èra “caput plebis” e gh’era al castel dal Re d’Italia Berengario. Se sa parla cun la prima lettra dl’alfabeto, e la “a” la veñ prima da tuti i oltar tant in italiàn che in dialèt, l’è parchè Sena l’era al paiš püsè sü !
Al dialèt l’è la nosta parlàda da tüti i dì, l’è lì a dimustrà che tra una “a” e una “o” l’è tant istès, la nosta storia l’è quela che diš Elišina. E alùra na resta apena da dì “grasie” ai nosti vegi: ian fai no püsè dla quinta elementàr, ian parlad “sempar” – “sempor” in dialet ma n’han regalàd l’unestà e la fed. Quand l’è stai al mumènt, ièn andai d’acordi cun tüti: i “ranìn” ad Sena cui “cadnasi” ad Vori e cui “mui” d’ Uspedalet. Ala fin dla fera, val pusè l’armunia fra d’ num che tut al rest. Ma...sempar cun un oeg ad riguard e ad rispèt pr’ al nost dialet!