Al feròn, al sartù d’la Maioca, i süch e l’nguriera VIDEO

n dal baül di ricòrd, apéna prima d’la fìn dal temp utünàl dal feròn, la memoria la sa blòca sü particulàr ad quand fiulìn in cà nosta, riòn vaticano, tame l’amèva ciamà al cuscrìt Erminio (ca anca lü al stèva chì a puŝ ai frà), pà Napuliòn, da giùn, l’andèva dal sartù a la Maioca, prima ca sò žìu Lüigi l’és fài cal masté chì, cun l’aiüt dla sò dòna, žia Fedòra, nal riòn San Ròch.

Tame avarì nutàd, i parént da part ad nòna ’Driana i gh’èvun i num di prutagunìsti d’opere liriche: tame ’Debrando, Uliviéro, Jerta e via seguitare, se non adritüra nùm francéŝ, parchè sò pà l’èva fat al tambürìn ad Napuliòn insì mè pà, sò cüŝìn parte Cecòn, ca l’è stai bat’zàd Napuliòn! Quéi cun cal num chì i festegèvun al quìndož d’aust l’unumàstich! Infàti mè pà nel burŝìn al gh’èva un santìn da cal sò Sant chì.

Ma turnén nal sulch dal nost amìŝ sartù, par dì ca gh’èra anca in riòn Cantaràna un discrét laburatòri ’d sarturìa, ca pudèva fa cuncurénŝa ai grand ambiént ad moda milànéŝ , ma tame quél d’la Maioca, pare agh füdéŝ miga pàri. Chi al sartù l’alternèva ’l sò lauréri. Nal témp dal pàbi, al lighèva la pabiaröla pr’andà a pabià cun la sachéla tacada via a na smanégia lunga.

Par turnà ’l sartù da süchè, ca’l spetèva cal méŝ ad nuémbor par ven sü a Cudògn e truà nöu cliént, diŝarém anca c’alura gh’èra miga tant da spetà pr’i mìŝür: un’ugiàda e pö la clasìca: “va là c’t’ò vìst” , al diŝèva magari dala riva d’un camp, e ta licenŝièva cun apuntamént par quand l’èra prunt al véstìd. Sulìtamént par grandi cerimònie: prima cumeniòn o crésima; mudèl, miga tant inventìva: la marinarèta cun la patalèta ca caschèva sü i spàl. Una qual volta, ’l sartù, l’èra richiést anca pr’i matrimòni, natüralmént apéna pr’i véstid da òm.

Pare c’al sartù d’la Maiòca al sa ciaméŝ Màriu, sculmagna “furtüna “. L’è stai aŝè a drèu l’argumén ca la mè giurnalèra preferida, l’amìŝa Urnèla (ca cul so òm la festàd i cinquant’àni da spusàd), la ma diŝèva d’un tal Manžèla cal stèva in sül Foro dèto “sartù da campàgna”! Da un tabàr al tirèva föra un gilé!

Un paŝ indrè par dì d’la pàbia ca l’èra pür anca quéla dadré di calŝòn, strét in vita e cürt ad gamba ; l’è miga mai scadüda la moda dal dèt : “gh’èt l’aqua in cà”, cumpletàd cun: “ara che bèla céra, at gh’è al culùr dal pum cudògn”.

Al solìt anŝiàn amìŝ , al siùr Santìn al sò témp, al n’èva dit ca lü prò l’andèva da Lù Ciùch , sculmàgna ca pö l’han miŝa süi spàl ad altor, un sartù specialižàd ca’l stèva viŝìn a l’Usterìa d’l’Isula, föra San Barnardìn , ma ca ’l gh’èva gnént da spartì cun quel dal süchè. Lü - na diŝèva – l’induŝèva e ’al cunfeŝiunèva i calŝòn ad tricò, ciuè cal tipo da stòfa düra, püŝè amò di ginŝ dal dì d’incö, druàda pri calŝòn di paiŝàn, “la stèva in pé par sò cünt”! Gh’èra miga b’sogn da stirài . In vita i gh’èvun un cintürìn c’al sèrviva par regulà la pàbia. Penŝè sagh füdésun astài amò anca incö cui ’taliàn ad grìdo nal mund; magari j avaréŝun rüfìd una qual moda par lanciàla da nüm in d’la bàŝa.

Parchè l’èvun ciamàd “sartù da ŝüché” l’è prest dèt. Al ŝüchè l’èra d’éstàd, al sò ambient ad lauréri, ciuè prima d’l’ngürièra , la casòta dal paiŝàn ca’l ripuŝèva e ’l cürèva i camp atùrn. L’èra bèla frésca quarciàda da frasche cun föje ca’l rinuèva ogni tant, e ’ndue sül taulòn, luminàd a cetiléne. magari prima j èvun tajad bèle ruŝe o giàlde féte prufümàde da chi prudùt chì, una pasàda cun un gràm straŝòn o ’na branca ’d föje, l’èra giüst a l’ucurénsa. E via.

La còŝa la saréŝ amò lunga, ma finim’la chì. Ciau né!

DIZIONARIETTO

Süchè = zuccaio

Pabia = ricchezza dei pantaloni sul fondo schiena

Pabiadù = contadino addetto alla raccolta del panico (pronunciato con l’accento sulla “i”, pianta appartenente alla famiglia delle graminacee alimento delizioso per i volatili)

Pabiaröla = attrezzo di legno dal lungo manico con sacchetto usato per raccolta del panico

Patalèta= stoffa che cade sulla schiena delle divise dei marinai

Ingüriera = cocomeraia

Lu chiùch = lupo ubriaco

Tricò= stoffa durissima per calzoni da lavoro in campagna

Ginŝ = jeans

Rüfìd= rubato